Niedosłuch to wada rozwijająca się stopniowo, na każdym etapie powodujące coraz większe problemy ze słyszeniem. Ich rozwiązaniem mogą być prawidłowo dobrane aparaty słuchowe. W tym artykule dowiesz się, w jaki sposób mierzy się niedosłuch i ja się rozwija ta wada.
Określenie głębokości ubytku słuchu jest bardzo istotne zarówno dla postawienia prawidłowej diagnozy i właściwego dobrania aparatu słuchowego, jak i przy procedurze starania się o dofinansowanie na aparat słuchowy z NFZ. Dlatego tak bardzo ważne jest precyzyjne opisanie występującego ubytku słuchu. Niedosłuch może być mały, średni, duży bądź głęboki – w każdym przypadku pacjent boryka się z innymi problemami oraz potrzebuje konkretnych rozwiązań technologicznych, czyli zainstalowania właściwych funkcji w swoich aparatach słuchowych.
Stopnie ubytku słuchu
Głębokość niedosłuchu, czyli stopień ubytku słuchu, wyznacza się, określając poziom progowy dźwięku, który jest odbierany przez pacjenta. Im większe natężenie najcichszego dźwięku słyszanego przez pacjenta, tym większy niedosłuch. Innymi słowy: głębokość niedosłuchu zależna jest od tego, jak głośny musi być dźwięk, aby osoba badana mogła go usłyszeć. W celu zdiagnozowania stopnia ubytku słuchu wykonuje się audiometrię tonalną oraz inne badania specjalistyczne. Otrzymany w wyniku badania audiogram określa poziom progowy dźwięku. W Polsce stosuje się dwie klasyfikacje głębokości niedosłuchu – normę Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, ang. World Health Organization) oraz normę Międzynarodowego Biura Audiofonologii (BIAP, fr. Bureau International d’Audiophonologie). Powszechnie, zgodnie z zaleceniem NFZ, stosowana jest klasyfikacja według kryteriów WHO, za którymi przyjmuje się następujące stopnie ubytku słuchu:
20-40 dB – mały niedosłuch
41-65 dB – średni niedosłuch
65-90 dB – duży niedosłuch
Powyżej 91 dB – głęboki niedosłuch
Normę BIAP, która zakłada ostrzejsze wytyczne, wykorzystuje się niekiedy przy diagnozowaniu głębokości niedosłuchu u dzieci. Według kryteriów BIAP głębokość niedosłuchu klasyfikuje się następująco:
21-40 dB – lekkie upośledzenie słuchu
41-70 dB – średnie upośledzenie słuchu
71-90 dB – poważne upośledzenie słuchu
Powyżej 90 dB – głębokie upośledzenie słuchu
Problemy ze słuchem
W zależności od stopnia ubytku słuchu pacjenci borykają się ze specyficznymi problemami słuchowymi.
Mały niedosłuch 20-40 dB
Pojawiają się trudności w słyszeniu cichych dźwięków, takich jak szept czy kapanie wody, oraz ze zrozumieniem rozmówcy w hałaśliwym otoczeniu, np. na ulicy czy w restauracji. Pacjent ma także kłopoty ze różnicowaniem dźwięczności głosek, co w przypadku dzieci może skutkować problemami w nauce. Rozpoczęcie rehabilitacji słuchu w tym stadium, za pomocą właściwie dobranego aparatu słuchowego, przynosi bardzo dobre efekty, ponieważ zapobiega dalszemu rozwojowi niedosłuchu. Jest to ubytek, w przypadku występowania którego pacjentowi przysługuje prawo do otrzymania dofinansowania na aparat słuchowy z NFZ (więcej na ten temat: Dofinansowanie na aparat słuchowy).
Średni niedosłuch 41-65 dB
Przy średnim ubytku słuchu zazwyczaj zrozumiały pozostaje głos wyraźny, dochodzący z przodu i z niewielkiej odległości. Pojawiają się natomiast problemy ze zrozumieniem dźwięków z daleka oraz rozmów prowadzonych w miejscu, gdzie występuje duże natężenie różnych sygnałów, np. na ulicy, w szkole czy restauracji. Osoba z takim ubytkiem musi bardzo mocno skupiać uwagę na wypowiedziach, dlatego ciężko jej rejestrować dłuższe rozmowy. Występują problemy ze zrozumieniem filmów zagranicznych z dubbingiem oraz w oglądaniu telewizji i słuchaniu radia – na tym etapie niedosłuchu często zaczyna się głośniejsze ustawianie odbiorników, co może przeszkadzać pozostałym domownikom. U dzieci, u których występuje niedosłuch średni i ubytek ten nie jest korygowany za pomocą aparatu słuchowego mogą dodatkowo wystąpić specyficzne opóźnienia w rozwoju mowy, takie jak niewłaściwa artykulacja głosek dźwięcznych oraz szeregów głosek szumiących (sz, ż, cz, dż), syczących (s, z, c, dz) oraz ciszących (ś, ź, ć, dź). Ponadto w mowie mogą pojawić się błędy gramatyczne, a pamięć słuchowa jest znacznie osłabiona, co za tym idzie – słownictwo jest uboższe oraz występują problemy z nauką języka obcego.
Duży niedosłuch 65-90 dB
Przy dużym niedosłuchu konieczne jest używanie aparatów słuchowych, aby możliwe było usłyszenie i zrozumienie normalnej rozmowy. Bez wspomagania pacjenci słyszą tylko sygnały głośne, dochodzące z bliskiej odległości, kiedy nie ma innych źródeł dźwięków. Osoba z dużym ubytkiem słuchu rejestruje mowę głównie na drodze wzrokowo-słuchowej, przygląda się więc ustom i gestom swojego rozmówcy, co może być męczące dla obydwu stron. W stopniu znaczącym obniżona jest pamięć słuchowa oraz reakcja na dźwięki pochodzące z otoczenia, np. ostrzegawcze – duży ubytek słuchu może więc zagrażać bezpieczeństwu. W przypadku dzieci z dużym niedosłuchem stwierdza się znacznie opóźniony rozwój mowy – w zakresie leksykalnym, gramatycznym i artykulacyjnym, trudności w wypowiadaniu się oraz tworzeniu wypowiedzi pisemnych, znaczące błędy językowe oraz niewyraźny sposób wypowiadania się.
Głęboki niedosłuch – powyżej 91 dB
Stosowanie odpowiednio dobranych i skalibrowanych aparatów słuchowych jest konieczne do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie, gdyż tak znaczny ubytek powoduje trudności w kontaktach międzyludzkich. Przy niedosłuchu głębokim często mamy do czynienia z deformacją mowy, dlatego też osobom, które zaczynają korzystać z aparatów słuchowych zdaje się, że ich głos brzmi inaczej. Głęboki ubytek słuchu może charakteryzować się znacznym osłabieniem w słyszeniu dźwięków wysokotonowych – korekcja słuchu w tym zakresie wymaga zastosowania nowoczesnej technologii, dzięki której możliwe jest przywrócenie naturalnych funkcji słuchu także osobom z głębokim niedosłuchem. System Frequency Composition™, stworzony przez markę Bernafon, znacząco poprawia percepcję dźwięków wysokotonowych (więcej na ten temat: Technologia w aparatach słuchowych cz. II).
Problemy ze słyszeniem powiększają się wraz z rozwojem niedosłuchu, dlatego tak ważne jest postawienie odpowiedniej diagnozy możliwie jak najszybciej i rozpoczęcie właściwej rehabilitacji słuchu. Zastosowanie aparatów słuchowych zapobiega dalszemu rozwojowi ubytku, dzięki czemu możemy dłużej zachować sprawny słuch. Pojawiające się problemy ze słuchem powinno się zatem jak najszybciej diagnozować, zwłaszcza kiedy dotyczą one dzieci, gdyż zaburzenia słuchowe mogą przyczynić się do opóźnienia rozwoju – zarówno w zakresie mowy, jak i ogólnoustrojowym. Dlatego też tak bardzo istotne są okresowe badania słuchu, zwłaszcza wtedy, gdy zauważysz u siebie lub swojego dziecka niepokojące objawy pogorszenia słyszenia. Pamiętaj – pierwszym objawem niedosłuchu może być niedosłyszenie nie wszystkich, ale konkretnych dźwięków, najczęściej wysokotonowych (więcej na ten temat: Niedosłuch – jak z nim żyć oraz Ubytek słuchu w decybelach).
