Wśród zaburzeń związanych z percepcją dźwięku najczęściej wymienia się niedosłuch o mniejszym bądź większym natężeniu. Nie jest to jednak jedyny problem, jaki występuje w związku ze słuchem. Innym może być amuzja czyli – w dużym uproszczeniu – nieumiejętność rozpoznania melodii. Nie wynika ona jednak z fizycznej blokady, ale jest zaburzeniem kognitywnym na tle nerwowym. W naszym krótkim poradniku wyjaśniamy, na czym polega amuzja oraz jakie są jej przyczyny.
Co to jest amuzja?
Jak już wspomnieliśmy, amuzja to zaburzenie poznawcze. Jej cechą charakterystyczną jest poważne upośledzenie odbierania muzyki spowodowane albo nieprawidłowym rozwojem mózgu (w tym wypadku mowa o amuzji wrodzonej) albo uszkodzeniem tkanki mózgowej (amuzja nabyta).
Charakterystycznym objawem amuzji jest głuchota tonalna, czyli nieumiejętność postrzegania drobnoziarnistych zmian tonacji. Jednak osoby zmagające się z tą przypadłością mają również problem z wyłapaniem innych składowych muzyki, takich jak na przykład rytm.
Jeśli zauważasz u swojego dziecka pogorszenie słuchu lub zanik koncentracji podczas wspólnej zabawy w rytm muzyki, warto zabrać je na badania słuchu. Zanim zdiagnozuje się amuzję, trzeba przeprowadzić testy wykluczające inne zaburzenia słuchu.
Wrodzona i nabyta amuzja – przyczyny
Amuzja wrodzona to zaburzenie słuchu charakteryzujące się zaburzeniami percepcji i wytwarzania tonów, które nie powstały na skutek ubytku słuchu lub przyczyn neurofizjologicznych. Szacuje się, że wrodzona amuzja dotyka od 1,5 do 4% populacji, z nieco wyższym odsetkiem kobiet. Dlaczego u niektórych osób występuje wrodzona amuzja? Przyczyny najczęściej tkwią w kodzie genetycznym, ponieważ amuzja wrodzona jest dziedziczna.
Innym rodzajem zaburzeń odbioru muzyki może być nabyta amuzja. Przyczyny w tym przypadku mają swoje korzenie w zakłóceniach transmisji między korą słuchową, a dolnym zakrętem czołowym. Kora jest częścią mózgu odpowiedzialną za odbieranie informacji o usłyszanym dźwięku, która następnie jest interpretowana w dolnym zakręcie czołowym. W następstwie zakłóceń komunikacji między nimi pojawia się problem z interpretacją tonów oraz umiejętnością ich naśladowania.
Osoby amuzykalne, niezależnie od powodów, ze względu na zaburzenia funkcjonowania powięzi łukowatej, łączącej ze sobą części mózgu odpowiedzialne za percepcję muzyki, nie słyszą samych siebie. Mają z tego powodu problemy z dokładnym odtwarzaniem dźwięków. Nie jest to bowiem możliwe, jeśli nie słyszymy, jaki dźwięk wydajemy.
Czy amuzja wpływa na rozwój?
U osób z amuzja nie występują inne zaburzenia poznawcze – a przynajmniej nie są one związane z opisywanym problemem. Jednak oprócz trudności z rozróżnianiem wysokości tonu, osoby z wrodzoną amuzją mogą mieć problem z identyfikacją konturu wysokości tonu. Oznacza to, że mogą nie rozpoznawać zmienności tonu sylab, dzięki którym zdrowe osoby orientują się, czy zadano im pytanie. Innymi często występującymi problemami są nieumiejętność wyłapania sekwencji melodycznej oraz zapamiętaniu sekwencji opierających się na rytmie. Z tego powodu osoby amuzykalne bywają niesłusznie postrzegane jako osoby z trudnościami w nauce.
Amuzja a odbiór muzyki
Występowanie amuzji nie musi wpływać na recepcję takich czynników, jak emocje muzyczne oparte na wskazówkach czasowych lub barwowych. Będzie to problematyczne w przypadku, jeśli te zostały wywołane tonacją fragmentów muzycznych. Osoby amuzykalne często odbierają muzykę jako denerwujący i trudny do zrozumienia chaos.
Czy istnieją skuteczne metody leczenia amuzji?
Ponieważ amuzja nie jest chorobą, a zaburzeniem, nie istnieje lek, który pozwoli osobom niesłyszącym tonu odzyskać tę umiejętność. Jednak najnowsze badania wskazują, że osoby amuzykalne mogą „nauczyć” mózg słyszeć ton. Narząd ten, zwłaszcza w przypadku dzieci, jest w stanie wyćwiczyć nowe umiejętności, w tym również słuch fonematyczny, jeśli jest to przeprowadzane w poprawny sposób. Na czym polega ćwiczenie słuchu fonematycznego? W zależności od wieku osób biorących w nim udział, można wykorzystywać techniki polegające na obserwowaniu audiosfery otoczenia lub ćwiczeniu czytania na głos.
Źródła:
https://study.com/academy/lesson/amusia-definition-lesson.html
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17713122/
