Wielu rodziców często skarży się, że ich dziecko jest nieposłuszne i nie reaguje na wydane przez nich polecenia czy prośby. O ile w niektórych przypadkach to rzeczywiście problem behawioralny, o tyle może zdarzyć się, że „nieposłuszeństwo” dziecka wynika z jego problemów ze słuchem, jakimi w tym przypadku są zaburzenia przetwarzania słuchowego. To stosunkowo mało poznane zagadnienie, gdyż bardzo często okazuje się, że u cierpiących na nie dzieci nie stwierdza się niedosłuchu. Poniższy artykuł ma na celu przybliżenie problemu, jakim w obecnym świecie są zaburzenia przetwarzania słuchowego.
Czym są zaburzenia przetwarzania słuchowego?
Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego (ang. Auditory Processing Disorder APD lub Central Auditory Processing Disorder CAPD) są nieprawidłowościami w przetwarzaniu słuchowym na poziomie neuronalnym, które nie wynikają z zaburzeń funkcji poznawczych czy językowych. Innymi słowy, zaburzenia przetwarzania słuchowego są zaburzeniami zmysłu słuchu, które wynikają z nieprawidłowości w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego przy jednoczesnej prawidłowej budowie i pracy uszu. APD, podobnie jak szumy uszne czy zawroty głowy, nie są odrębną jednostką chorobową, ale zespołem objawów wynikających z zaburzeń ośrodkowej części układu słuchowego.
Rodzaje zaburzeń przetwarzania słuchowego
Ze względu na różne przyczyny powstawania, wyróżnia się 3 rodzaje zaburzeń przetwarzania słuchowego:
- APD rozwojowe – występuje w przypadku dzieci z APD, których słuch jest w normie, ale jego skutki mogą utrzymywać się także w dorosłości;
- APD nabyte – zazwyczaj związane jest z problemami występującego w okresie życia płodowego oraz po urodzeniu, np. wcześniactwa, infekcji, toksoplazmozy, niedotlenienia, wysokiego poziomu bilirubiny;
- APD wtórne – pojawia się po niedosłuchach przewodzeniowych, których przyczyną było np. wysiękowe zapalenie ucha.
Zaburzenia przetwarzania słuchowego – przyczyny
Istnieje kilka przyczyn, które warunkują obecność zaburzeń przetwarzania słuchowego. Przyczyny te mogą mieć miejsce zarówno w okresie prenatalnym (różnego rodzaju infekcje wirusowe, wpływ spożywania alkoholu, palenia tytoniu czy zażywania środków odurzających, cytomegalia, toksoplazmoza), okresie porodu (wcześniactwo, niedotlenienie), jak i po urodzeniu (urazy głowy, przerost migdałka gardłowego).
Do przyczyn zaburzeń przetwarzania słuchowego należy zaliczyć także predyspozycje genetyczne, szczególnie jeśli związane są one z opóźnionym rozwojem ośrodkowego układu nerwowego. Lekarze jako przyczynę coraz częstszego występowania APD w obecnych czasach podają nadmierną stymulację bodźcami wzrokowymi, jak i słuchowymi, która ma miejsce w przypadku gier komputerowych, oglądania telewizji czy korzystania z internetu. Skutkuje ona tym, że znacznie zmienia się zarówno sposób rejestrowania, przyswajania oraz analizy informacji, które z różnych stron docierają do dziecka. W wyniku tego zauważa się, że dzieci posiadają coraz większe trudności w filtrowaniu informacji, co z kolei skutkuje bardzo dużymi problemami i zaburzeniami koncentracji uwagi, jak i trudnościami z komunikacji z innymi.
Zaburzenia przetwarzania słuchowego – objawy
Centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego wiążą się przede wszystkim ze znacznymi problemami w poprawnym odbieraniu i interpretowaniu dźwięków przez dziecko. Wśród najczęstszych objawów można wyróżnić:
- opóźniony rozwój mowy;
- trudności w skupieniu uwagi i utrzymania jej przez dłuższy czas;
- trudności w zlokalizowaniu dźwięku;
- trudności w rozumieniu mowy w niekorzystnych warunkach;
- mylenie podobnie brzmiących wyrazów;
- trudności w zrozumieniu mowy w pomieszczeniach o dużym pogłosie;
- trudności w zrozumieniu złożonych poleceń wydawanych przez nauczyciela lub rodzica;
- zwracanie uwagi na nieistotne bodźce słuchowe;
- skarżenie się na nadmierny hałas.
W przypadku zaburzeń przetwarzania słuchowego mogą pojawić się także objawy związane z psychosomatyką oraz samopoczuciem dziecka: to częste zmęczenie i bóle głowy, nadruchliwość, niska samoocena, lęk towarzyszący czynnościom wykonywanym publicznie.
Bibliografia:
[1] A. Skoczylas, K. Cieśla, Z.M. Kurkowski, N. Czajka, H. Skarżyński, Diagnoza i terapia osób z centralnymi zaburzeniami przetwarzania słuchowego w Polsce w: Nowa Audiofonologia nr 1, Lublin 2012, s. 52-53.
[2] A. Senderski, Rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach przetwarzania słuchowego u dzieci, w: Otolaryngologia nr 13, Warszawa 2014, s. 77-80.
